بذر ریحان یا Basil یکی از انواع خاص بذر سبزیجات است. از این سبزی به وفور در ایران استفاده می‌شود. در میان انواع بذر سبزیجات این سبزی محبوبیت بسیار بالایی داشته و همیشه یکی از موارد اصلی در سبد سبزی خوردن خانوار محسوب می‌گردد. ریحان به دلیل خاصیت‌های مفیدی که دارد، در درمان بیماری‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این سبزی در اصل بومی ایران و افغانستان است اما سفر خود را به اروپا و سایر نقاط جهان از هند شروع کرده است. سفری که حدود 500 سال پیش آغاز شده و اکنون بعد از گذشت 5 قرن به همه نقاط جهان رسیده است. اکنون نه فقط در ایران بلکه در بسیاری از نقاط جهان از آن برای طعم دار کردن برخی غذاها استفاده می‌شود. در ایران این سبزی یکی از خوش خوراک‌ترین سبزی‌ها همراه با گوشت کبابی است که در رستوران‌ها نیز سرو می‌شود.

کشت بذر ریحان به صورت یک ساله یا چند ساله انجام می‌پذیرد. گیاهی که انواع بسیار زیادی دارد و دو نوع بسیار معروف و شناخته شده آن برای ایرانی‌ها نوع سبز و بنفش آن می‌باشند. همچنین این سبزی دارای رنگ‌های ارغوانی و مشکی نیز می‌باشد. ارتفاع ساقه این سبزی تا 60 سانتی‌متر رسیده و بذر آن نیز به رنگ سیاه بوده و اندازه‌ای بسیار ریز دارد. گیاهی که گل نیز می‌رویاند. گل‌هایی به رنگ سفید، قرمز و برخی اوقات بنفش که در اندازه‌های ریز و معطر رشد می‌کنند. کشت بذر این سبزی طرفداران بسیار زیادی دارد. همین محبوبیت باعث شده تا در سبد سبزی فروشی‌ها نیز این سبزی از جمله اولین سبزی‌هایی باشد که به اتمام می‌رسد. در ادامه خاصیت‌های بذر ریحان را با هم مرور کرده و روش کاشت آن را در باغچه و گلدان بیان خواهیم نمود تا علاقه‌مندان به یادگیری این روش‌ها بتوانند از آن استفاده نمایند.

ریحان معمولی (Great Basil)

ریحان معمولی درواقع همان ریحانی است که به عنوان سبزی خوردن در سفره ما قرار می‌گیرد. این نوع ریحان عطر و طعمی ملایم دارد و با ذائقه ایرانی‌ها سازگارتر است. اندازه برگ‌های این ریحان متوسط و رنگ سبز به نسبت روشنی دارد. برگ‌ها بیضی شکل و دور آن‌ها کاملاً صاف است. برگ‌ها ضخامت زیادی ندارند و رگبرگ‌ها برآمده و سفت نیستند بنابراین برای تازه خوری مناسب‌ترین گزینه می‌باشد. بهترین زمان کاشت فضای باز ریحان بهار و تابستان است.

ریحان ایتالیایی (Italian Basil)

همانطور که از اسم این ریحان پیداست بومی ایتالیاست و جزء پرطرفدارترین انواع ریحان‌ها در سراسر دنیا می‌باشد. مهمترین ویژگی این ریحان عطر زیاد آن است طوری که اگر در نزدیکی این گیاه باستید به خوبی می‌توانید بوی مطبوع و آرامش‌بخش آن را حس کنید. از نظر ظاهری نیز ریحان ایتالیایی برگ‌های درشت‌تری دارد و لبه برگ‌ها عموماً کمی مایل به داخل است و حالت تخم مرغی به خود می‌گیرند. ریحان ایتالیایی بیشتر به عنوان سبزی معطر در سالاد و غذاها مصرف می‌شود و حتی از آن به عنوان ادویه نیز می‌توان استفاده کرد. البته طعم این ریحان کمی با ریحان معمولی متفاوت است و بر اساس سلیقه افراد آن را برای تازه خوری، طبخ غذا، خشک کردن و ... مورد استفاده قرار می‌گیرند.

ریحان کاهویی (Lettuce Leaf Basil)

ریحان کاهویی نیز از جمله ریحان‌هایی است که برای پخت و پز، تهیه سالاد و سس مصرف می‌گردد. برگ‌های این ریحان ضخیم‌تر است و لبه برگ‌های آن کمی کنگره دارد. طعم آن نسبتاً ملایم و عطر خوبی دارد. ریحان کاهویی برگ‌های درشت و بزرگی دارد و برگ‌های آن مثل کاهو کمی حالت چروکیدگی به خود می‌گیرد از این جهت کاهویی نامیده می‌شود. این نوع ریحان نیز همانند انواع دیگر مناسب برای کاشت در بهار و تابستان است و در مناطق معتدل و گرم عملکرد بالایی از خود نشان می‌دهد. ریحان کاهویی دوره رشد طولانی دارد در نتیجه می‌توان گفت که مدت زمان زیادی قابل برداشت و مصرف است.

خواص دارویی

گیاه ریحان خواص دارویی و درمانی بسیار زیادی دارد. از ریحان برای ایجاد آرامش اعصاب، درمان اختلالات تنفسی، بهبود سرماخوردگی، عمل ضد باکتریایی، درمان کمبود آهن، برطرف کننده نفخ معده و از بین بردن لکه‌های پوستی استفاده می‌شود. این خاصیت‌های درمانی ریحان به محبوبیت آن اضافه نموده است. خوردن سبزی تازه ریحان در کنار غذا باعث افزایش اشتها شده و طعم دلچسبی را در غذاها ایجاد می‌نماید.

مراحل کاشت بذر ریحان

کاشت بذر ریحان نیز مانند کاشت انواع بذر سبزیجات در دو روش صورت می‌پذیرد. روش مستقیم کاشت این بذر مربوط به کاشت آن در فضای آزاد و خاک باغچه است و روش غیرمستقیم نیز به کاشت آن در گلدان و یا گل خانه در هوای سرد اطلاق می‌شود.

مراحل روش کاشت مستقیم بذر ریحان

• آماده سازی بستر مناسب برای کاشت بذر

ترکیبی از خاک باغچه با کود دامی پوسیده می‌تواند شرایط رشد بهینه برای بذر این سبزی را فراهم آورد. البته قبل از آن باید مکانی را در باغچه انتخاب کنید که 6 تا 8 ساعت در روز به نور مستقیم خورشید دسترسی داشته باشد. برای مخلوط کردن کود دامی با خاک باغچه نیز آن را تا عمق 15 سانتی‌متری شخم بزنید. در نهایت خاک آماده شده را یک بار آب‌پاشی کنید تا برای کاشت بذرها آماده باشد.

• کاشت بذرها

در قدم دوم باید بذرها را در خاک آماده شده بکارید. البته قبل از عمل کاشت بهتر است بذر ریحان را 8 ساعت تا 3 روز در آب ولرم نگهداری کنید. این عمل باعث رشد بهتر آن‌ها در دل خاک خواهد شد. سپس آن‌ها را روی سطح خاک بپاشید. یک لایه نازک از خاک بستر نیز روی آن‌ها بپاشید.

• آبیاری و نگهداری

قبل از رویش جوانه‌ها عمل آبیاری را با آب‌پاش انجام دهید تا بذرها در هنگام آبیاری جابجا نشوند. گیاه ریحان برای رشد نیاز به مرطوب بودن خاک دارد.

• برداشت

بهترین زمان برای برداشت ریحان زمانی است که بوته آن به ارتفاع 6 تا 8 اینچی رسیده باشد.

روش کاشت غیرمستقیم

مراحل کاشت بذر ریحان به صورت غیرمستقیم مانند روش مستقیم می‌باشد. در این روش ابتدا باید ظروف مناسب کشت را آماده کرده و سپس آن‌ها را با خاک مناسب پر کنید. برای آماده سازی ظروف پس از تهیه کف آن‌ها را کمی سوراخ کرده و یک لایه نازک سنگ ریزه در کف آن بریزید. این عمل برای ایجاد شرایط مناسب برای زهکشی باید انجام دهید. بعد از پر کردن گلدان‌ها نیز یک بار آن‌ها را آبیاری نمایید تا آب از زیر گلدان خارج شود. حالا می‌توانید مانند روش بالا بذرها را بکارید.

نیازهای اولیه برای کاشت بذر ریحان

نور	6 ساعت نور مستقیم خورشید
دما	دمای بهینه برای 20 تا 24 درجه
خاک	خاک حاصل خیز با زهکشی مناسب
کود	کود دامی پوسیده
آبیاری	آبیاری تنها زمانی که خاک گیاه خشک شده باشد.
منطقه آب و هوایی	گرم و معتدل
فصل کاشت	بهار
طول دوره رشد	170 تا 180 روز
عادت رشدی	بوته‌ای