بذر
بذر شلغم یا Turnip از انواع بذرهای روز کوتاه است که مخصوص فصل سرما است. خاصیت‌های درمانی ریشه آن باعث شده در فصل سرما شاهد افزایش شدید استفاده از آن باشیم. گیاه این بذر دو ساله است اما به عنوان سبزی خوراکی به صورت یک ساله کشت می‌شود. در میان انواع بذر سبزیجات ، شلغم یکی از مقاوم‌ترین‌ها در برابر یخبندان بوده و می‌تواند تا حدی این شرایط را تحمل کند. شلغم‌های موجود در ایران به رنگ سبز، سفید و ارغوانی می‌باشند که بیشترین استفاده از آن به صورت آب پز است. به دلیل خاصیت درمانی آن برای گلو درد و سرماخوردگی در فصول سرد برای رهایی از این بیماری‌ها و حتی پیشگیری از آنها از ریشه شلغم استفاده می‌شود. خام خوری نیز یکی دیگر از روش‌های خوراکی شلغم می‌باشد. این سبزی برای اولین بار در روسیه به صورت خودرو روییده است.
شکل ریشه شلغم اشکال مختلف و گوناگونی دارد. ساقه شلغم هم بالای خاک قرار گرفته و تا ارتفاع 70 سانتی‌متری رشد می‌نماید. در بالای ساقه و برگ‌های گیاه بذر شلغم نیز شاهد رویش گل‌هایی خوشه‌ای به رنگ زرد هستیم که کمی هم شبیه به صلیب می‌باشند. این بذر در اصل بومی اروپا و آسیای میانه است و در زبان علمی به آن Brassica Rapa Rapa گفته می‌شود. یکی از اصلی‌ترین مشخصات این بذر این است که می‌تواند خود را با هر آب و هوایی وفق دهد. رویش آن در هوای سرد روسیه خود گواه این ادعا است. در صورت بالا بودن رطوبت نسبی هوا، رشد این سبزی به حالت بهینه در خواهد آمد. در ادامه به بررسی خواص دارویی شلغم پرداخته و در نهایت روش‌های کشت آن را نیز مرور خواهیم کرد.
خواص دارویی
شلغم از جمله مقوی‌ترین انواع سبزی خوراکی است. بسیار اشتها آور بوده و برای تسکین سرفه، کاهش قند خون، افزایش قوای جنسی، درمان کننده جوش صورت، درمان گلو درد و سرفه، بهبود شب کوری و رشد بهتر جنین در زنان باردار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این سبزی حاوی مقادیر قابل توجهی ویتامین b است که در نتیجه برای درمان کم خونی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مصرف آن برای خواص دارویی نیز به صورت خام خوری، پخته خوری، ترشی شلغم، آب شلغم و تخم شلغم است. با این اوصاف کشت بذر شلغم برای خواص دارویی آن نیز می‌تواند کاملاً توجیه پذیر باشد.
مراحل کاشت بذر شلغم
کاشت مستقیم شلغم
در این روش باید بذرها را در هوای آزاد و خاک باغچه بکارید. مراحل زیر شرایط کاشت این بذر به صورت مستقیم را شرح می‌دهند:
- آماده سازی خاک باغچه
بهترین خاک برای رشد شلغم ترکیبی از خاک باغچه با کود دامی پوسیده است. برای رشد بهتر بذرها ابتدا خاک را شخم زده و کود را با آن مخلوط نمایید. سپس سنگ‌های بزرگ را از آن دور کنید.
- کاشت بذرها در زمین
بذر شلغم برای رشد نیاز به روزانه 6 ساعت نور مستقیم خورشید دارد. بعد از آماده سازی خاک بذرها را در عمق 1.5 سانتی‌متری آن و در ردیف‌هایی به فواصل 30 تا 40 سانتی‌متری از هم بکارید. برای برداشت بهتر محصول می‌توانید بذرها را به فاصله 10 روز از هم بکارید تا در زمان‌های مختلف آنها را برداشت کنید.
- آبیاری و نگهداری
در هنگام آبیاری مراقب باشید تا بذرها جابجا نشوند. برای این کار می‌توانید از آب‌پاش استفاده کنید.
- برداشت
انواع مختلف بذر شلغم دوره کشت مختلفی دارند. این دوره از 45 تا 90 روز متغیر است. دقت کنید که قبل از رسیدن دما به 10 درجه سانتی‌گراد باید شلغم‌های خود را برداشته باشید.
روش کاشت غیرمستقیم بذر شلغم
این روش کاشت مناسب برای فصل پاییز بوده و باید در گل خانه و یا خانه اقدام نمود. در این روش بذرها باید در ظروف مخصوص کشت کاشته شوند. بعد از تهیه این ظروف ته آنها را کمی سوراخ نمایید و یک لایه نازک سنگ ریزه در کف آن بریزید تا شرایط برای زهکشی آب فراهم شود. سپس آنها را با خاک مناسب پر کرده و بذرها را بکارید. حالا با یک پلاستیک شفاف و سوراخ دار روی آنها را بپوشانید تا رطوبت خاک در زمان رشد بذرها حفظ شود. بعد از رویش جوانه‌ها دیگر نیازی به این پلاستیک نخواهد بود. برای آبیاری نیز دقت کنید که خاک بذر شلغم نباید نه خیلی خیس و نه خیلی خشک بوده و همیشه مقدار مناسبی رطوبت داشته باشد.
نیازهای اولیه برای کاشت بذر شلغم
| نور | نیم سایه بهتر است. |
| دما | دمای بهینه برای رشد 10 تا 18 درجه |
| خاک | خاک لوم شنی و حاصل خیز با زهکشی مناسب |
| کود | کود دامی پوسیده |
| آبیاری | آبیاری بذرها باید به آرامی و به وسیله آب‌پاش صورت پذیرد. |
| منطقه آب و هوایی | سرد |
| فصل کاشت | بهار |
| طول دوره رشد | 45 تا 90 روز |
| عادت رشدی | بوته‌ای |