بذر سوسن (چلچراغ)

بذر چلچراغ با نام علمی Lilium Ledebourii کمیاب و نادر، بذر همان گل باستانی و باشکوه ایرانی‌ها است. این بذر زینتی جزء نادرترین گیاهان زینتی جهان است که در کمتر کشوری و در کمتر جایی از جهان کشت شده است. جالب است بدانید که هر ساله تعداد گردشگران و گیاه شناسان بسیار زیادی از سرتاسر دنیا برای تماشای زیبایی‌های بی‌بدیل گل این بذر، حتی از دورترین نقاط جهان روانه ارتفاعات داماش گیلان و لنکران آذربایجان می‌شوند تا دمی را با این گل شکوهمند بگذرانند. گلی که می‌توان آن را نماد ایران دانست. شاید ندانید اما این گل در میان تمام آب و هواهای موجود در دنیا حتی در هلند پر از گل نیز یافت نشده و به شدت به زادگاه خود در ایران پایبند است؛ اما صد حیف که ما قدر آن را نمی‌دانیم و عمر آن رو به زوال و انقراض افتاده است.

اواخر بهار تا نیمه‌های تیرماه گرم تابستان می‌توانید گل زیبای بذر چلچراغ را در دامنه‌های داماش رودبار گیلان تماشا کنید. هر گیاه در یک دوره عمر گلدهی خود می‌تواند تا 15 گل برویاند که همگی آن‌ها دارای بویی بسیار مطبوع و خوشایند می‌باشند. هر چند 40 سال پیش این گیاه با عنوان سوسن چلچراغ در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است اما عدم تکثیر آن باعث شده تا ما نگران از بین رفتن یک تمدن بزرگ در این گل باشیم. از دور که به سوسن چلچراغ نگاه می‌کنید، گلی واژگون شده را تماشا خواهید کرد که به رنگ مهتاب بوده و شبیه به چلچراغ می‌باشد و شب‌ها رنگ زیبای آن مانند نور درخشان شده و گویا به منبع نوری می‌نگرید که در حال تابش پرتوهای خود به اطراف است.

انواع بذر چلچراغ

چلچراغ پابلند (Dynamix LA)

دارای گل‌های قرمز متمایل به ارغوانی و ساقه‌ای بلند بوده و از جمله معروف‌ترین لیلیوم‌های تجاری به حساب آمده که بیشتر کاربرد شاخه بریده دارند. این رقم از لحاظ شکل ظاهری مشابه سوسن‌ چلچراغ ایرانی بوده با این تفاوت که گل‌ها در سوسن چلچراغ ایرانی به رنگ سفید هستند.

خطرات مصرفی

بذر چلچراغ به شکل پیاز بوده و این گیاه نیز از جمله گیاهان پیاز دار است. پیاز گیاه چلچراغ بستگی به سن و سال آن در اندازه‌های مختلفی مشاهده شده است. پیاز گیاه بالغ سوسن چلچراغ گرمسیری دارای وزنی معادل 5 تا 9 کیلوگرم است. این گیاه به همراه پیاز خود کاملاً سمی است و به هیچ وجه استفاده‌ای از آن در مصارف دارویی وجود ندارد. این یکی از روش‌های دفاعی برخی گیاهان در برابر خطرات خارجی است. حتی در زمان کاشت بذر و کار کردن با این گیاه باید دستکش پوشید. امکان حساسیت پوستی در این برخورد بسیار زیاد خواهد بود. از این رو در هنگام کاشت و یا برخورد با این گیاه نهایت احتیاط را به عمل آورید و البته آن را از دسترس کودکان و نوجوانان دور نگه‌دارید.

مراحل کاشت بذر چلچراغ

معمولاً کاشت بذر زینتی این گل به روش غیرمستقیم امکان‌پذیر بوده و امکان نگهداری و کاشت آن در باغچه وجود ندارد. برای کاشت غیرمستقیم بذر زینتی چلچراغ می‌توانید مراحل زیر را سپری نمایید.

• بستر خاک را آماده کنید.

برای کاشت بذر چلچراغ باید از خاک مناسب برای بستر استفاده نمایید. خاکی که دارای کوکوپیت، پیت ماس یا ورمی کمپوست، پرلیت دانه ریز و خاک‌برگ باشد، بهترین بستر را برای رشد آن ایجاد خواهد کرد.

• زهکشی مناسب را ایجاد کنید.

ابتدا باید ظروف مناسب برای کاشت را تهیه کرده و سپس برای ایجاد زهکشی مناسب ته آن‌ها را سوراخ نمایید. برای ایجاد ایده‌آل‌ترین شرایط زهکشی نیز قبل از ریختن خاک و پر کردن ظروف، روی سوراخ زیر گلدان را با سنگ ریزه پر کنید تا آب هم امکان عبور داشته باشد و هم به راحتی هدر نرفته و خاک مرطوب باقی بماند.

• کاشت بذر

ادامه گلدان تهیه شده را با خاک آماده شده در بند 1 پر کنید. قبل از کاشت بذرها نیز باید خاک را خیس نمایید. از قبل نیز باید بذرها را آماده کاشت نموده باشید. برای این کار آن‌ها را در چند دستمال کاغذی پیچیده و در یک پلاستیک در فریزر قرار دهید. برای سرمادهی کامل پیاز گیاه چلچراغ این پیاز باید به مدت 10 تا 12 هفته در فریزر باقی بماند. در نهایت بعد از گذشت یک ساعت از آبیاری خاک گلدان، پیاز را در عمق 0.5 تا 1 سانتی‌متری خاک بکارید.

• نگهداری و آبیاری بذر چلچراغ

خاک گلدان برای رشد بذر باید همیشه مرطوب باقی بماند. از آن گذشته این بذر زینتی بعد از کاشت برای رشد و جوانه زدن نیاز به رطوبت و گرما دارد. در فصول سرد برای ایجاد محیط گرم و مرطوب برای آن می‌توانید از یک گنبد لاستیکی شفاف و سوراخ دار روی آن استفاده نمایید. البته بعد از رویش جوانه دیگر نیازی به پوشش پلاستیکی نخواهید داشت. محیط رشد بذر چلچراغ بایستی دمای 15 تا 18 درجه را دارا باشد.

نیازهای اولیه برای کاشت بذر چلچراغ