دلیل چروک شدن ساقه گیاهان متفاوت است و اغلب ریشه در شرایط نگهداری آنها دارد؛ اما چروک شدن ساقهها زنگ خطر است و نشان میدهد احتمالاً کارکرد ریشهها هم مناسب نیست و آب و مواد غذایی به خوبی به آوندها منتقل نمیشود. اولین چیزی که با دیدن چروک ساقه به ذهن میرسد بررسی آسیب دیدن ریشههاست تا در صورت بروز مشکل زمان را از دست نداده و درمان را شروع کنیم. دقت کنید شاید چروکیدگی تنها به علت مشکل ریشهها نباشد اما احتمال بیشتر با خرابی در ریشههاست. به دلایل مختلف ممکن است گیاه به این شکل آسیب دیده باشد. مثل آبیاری بیش از حد، بیماری قارچی در خاک، فعالیت آفت و تغذیه آنها از ریشه، دمای بالا و تنش گرمایی و حتی فعالیت آفت روی ساقهها.
آبیاری زیاد یا بیماری قارچی
مهمترین و شایعترین دلیل چروک شدن ساقه گیاهان پوسیدگی ریشه ناشی از آبیاری بیش از حد یا خیس ماندن خاک به مدت طولانی است. حتی گیاهان رطوبت دوست هم ممکن است گرفتار این مشکل شوند. حتماً نیاز آبی گیاه خود را بشناسید و بعد اقدام بعد آبیاری کنید. گاهی آبیاری صحیح است اما زهکش گلدان مشکل دارد یا حتی جنس بستر کاشت بیش از حد جذب کننده آب است پس هم زهکش را چک کنید و هم خاک خوب و مناسب تهیه شود. محیطهای مرطوب اغلب مستعد بیماری قارچی نیز هستند اما قارچ به تنهایی نیز میتواند عامل بیماری شود. به هر صورت مراحل درمان چه در رابطه با آبیاری زیاد و چه در مورد بیماری قارچی در خاک به یک شکل انجام میشود. دقت کنید درمان هر چه زودتر انجام شود بهتر جواب خواهد داد.
به منظور انجام مراحل درمان ابتدا باید آبیاری را کاهش داد تا رطوبت خاک کم شود. اگر گیاه حساس نبود ریشهها را چک میکنیم و در صورت خرابی قسمت آلوده و آسیب دیده را جدا میکنیم و مجدداً میکاریم. در رابطه با گیاهان حساس امکان بازدید ریشه ممکن است وجود نداشته باشد و گاهی مجبوریم از روی علائم مشکل را تشخیص دهیم. در ادامه دو وعده از وعدههای آبیاری گیاه را با قارچ کشی درمانی آبیاری میکنیم تا ریشهها و خاک ضدعفونی شوند.
اگر شاخهای هم خشک شده یا آسیب جدی دیده جدا میکنیم و با کاهش آبیاری و قرار دادن گیاه در شرایط محیطی ایدئال کمک به بهبود آن خواهیم کرد. مدتی به گیاه فرصت میدهیم تا دوباره فعال شود و رشد خود را از سر بگیرد. به یاد داشته باشید هر چه شدت آسیب و خرابی بیشتر باشد امکان درمان کاهش میابد و یا ممکن است مجدداً در طی مراحل درمان بیماری فعال شود.
آفات داخل خاک
برخی از آفات در خاک با تغذیه از ریشه گیاه باعث از بین رفتن گیاه خواهند شد و در این شرایط هم معمولاً ساقهها شروع به جمع و چروک شدن میکنند. مهمترین آفاتی که در خاک فعالیت دارند پشه یا مگس مشکی است که تخمریزی خود را در گلدان انجام داده و لاروها به محض خروج از تخم شروع به تغذیه از ریشهها میکنند. این تنها یکی از انواع آفات داخل خاک است.
عموماً برای مقابله با آفات خاک گلدانهای خانگی از سموم مناسب داخل خاک مثل آیکون 10 یا سوین یا هر سم دیگری که برای این منظور تولید شده استفاده میشود و برای تأثیر بهتر و بیشتر میتوان دو وعده از وعدههای آبیاری گیاه با محلول سم را آبیاری کرد. در کنار استفاده از سم میتوان از چسب زرد حشرات نیز در لبه گلدان یا بصورت ایستاده و عمودی روی سطح خاک قرار داد تا تعدادی از آفات نیز با چسبیدن به آن نابود شوند و بدین ترتیب تعداد آنها کاهش خواهد یافت.
خشکی، دمای بالا و تابش مستقیم آفتاب
در موارد نادرتر یک دلیل چروک شدن ساقه گیاهان ممکن است خشکی محیط، دمای بالا و یا شدت تابش آفتاب باشد. در این شرایط معمولاً چروکیدگی با سوختگی برگ همراه میشود. دمای بالا و نور داغ خورشید منجر به خشک شدن سریع آب درون بافتهای گیاه میشود و درنهایت ساقههای پر آب شروع به چروک شدن میکنند. اگر به موقع محیط گیاه را اصلاح کنید معمولاً بعد از چند هفته گیاه به حالت اول برمیگردد اما اگر دیر شده و به سلولهای گیاه آسیب وارد شده باشد امکان برگشت به حالت اول وجود ندارد. این مورد بیشتر در رابطه با گیاهانی که به نور غیرمستقیم یا رطوبت بالا احتیاج دارند به وجود میآید.
فعالیت آفت روی ساقه و برگها
بسیاری از آفات مکنده با خوردن شیره گیاه ممکن است باعث جمع شدن پوست ساقه و برگ شوند بنابراین یک دلیل چروک شدن ساقه گیاهان میتواند مربوط به همین آفات مکنده باشند. اگر چروکها بصورت نقطهای باشند و به همراه یک علامت ثانویه خود را نشان دهند احتمال زیاد با آفت مواجه هستیم. این علائم مثل ترشحات براق، زخمهای غیرعادی، لکههای برجسته، تودههای چسبنده و … هستند. به یاد داشته باشید حتی اگر وجود آفت هم مشخص شود باز هم نیاز است به شرایط ریشهها مشکوک شویم تا از سلامت آنها اطمینان حاصل شود.