مشکلات متداول در گیاهان آپارتمانی

تشخیص مشکلات گیاهان آپارتمانی می‏‌تواند چالش ‏برانگیز باشد. برخی از حشرات و چند بیماری رایج به راحتی قابل تشخیص هستند (با کمک یک عدسی دستی یا ذره‌‏بین)، اما تشخیص مشکلات ناشی از مراقبت نامناسب و یا شرایط محیطی می‌تواند چالش برانگیز باشد.

ابتدا، گیاه را به طور کامل برای وجود یا عدم وجود آفت (حشرات) بررسی کنید. از یک لنز دستی یا ذره بین استفاده کنید، سپس به طور کلی به علائم بیماری توجه کنید، با این حال رطوبت پایین مکان نگهداری گیاهان آپارتمانی، خود باعث محدود شدن بیشتر بیماری‏های قارچی می‏شود، به ویژه اگر گردش هوا در محل نگهداری گیاه مناسب باشد.

بیماری‏های باکتریایی می‏‌توانند از محیط خارج از محیط نگهداری یا از طریق اقدامات آبیاری نامناسب وارد محیط خانه شوند. در برخی موارد، ویروس نیز می‏تواند بر روی گیاه وجود داشته باشد که تنها نشانه‌‏هایی از آن در شرایط خاص بروز می‏کند.

بیشترین مشکلات جدا از بحث آفات در بحث نگهداری گیاهان آپارتمانی، موضوع مراقبت‌‏های نامناسب است که در دسته مشکلات زیست محیطی طبقه‌‏بندی می‏‌شوند. البته شناسایی این نوع مشکلات گیاه بسیار سخت است، اما نگران نباشید. ابتدا گیاه را از گلدان خارج کنید و ریشه‌‏های آن را بررسی کنید. با انجام این کار علائم ریشه‌‏های پوسیده ممکن است آشکار شوند. سپس به بررسی دقیق‌تر برای وجود حشرات و بیماری‏‌ها بپردازید.

اگر موارد بالا (ویروس و حشرات) قابل مشاهده نبودند، سپس گلدان را بررسی کنید (آیا حفره‌‏های زهکشی وجود دارد؟)، خاک، محل رشد، روش‌‏های آبیاری و سایر فعالیت‏‌های پرورشی در مورد گیاه را برای یافتن سرنخ‌‏ها ارزیابی کنید. و فراموش نکنید که گیاه ممکن است بیش از یک مشکل داشته باشد؛ به عنوان مثال، گیاه ممکن است پوشیده از کنه‌‏های عنکبوتی باشد و همچنین احتمال دارد بیش از حد خشک نگه داشته شده است.

بعضی از مشکلات ممکن است به سرعت قابل مشاهده باشد، اما ممکن است موارد دیگری قابل ردیابی نباشد و علت ناشناخته بماند. مشکلات زیر بعضی از رایج‏ترین مواردی هستند که ما در بسیاری از گیاهان آپارتمانی مشاهده می کنیم.

آفات

کنه‌های عنکبوتی (Spider mites)

علائم اولیه این آفت ممکن است شامل ضخیم شدن برگ‌ها، زرد و کثیف شدن برگ‌ها و جوانه‌های گل باشند. آلودگی شدید ممکن است به از بین رفتن و خشک شدن کامل گیاه منجر شود.

اندازه این آفت به اندازه دانه‌های فلفل بوده که می‌توان آن‌ها را در بافت برگی مشاهده نمود.برای مبارزه با این آفت می توان با استفاده از کنه‌کش‌های ابامکنین و … با آن مبارزه کرد. برای حذف کامل این آفت بهتر است برگ‌های آلوده پای گیاه را جمع آوری و معدوم کنید.

شپشک (Scale)

برگ‌های آلوده ممکن است زرد و قطره‌ای شوند. در برگ یا ساقه‌های آلوده، شپشک‌ها به رنگ سفید، قهوه‌ای، خاکستری یا قهوه‌ای مایل به قرمز به راحتی شناسایی و جداسازی شوند. این آفت چسبنده علاوه بر برگ می‌تواند به سایر اندام‌های دیگر گیاه نیز بچسپد.

برای مبارزه با این آفت در گیاهان آپارتمانی بهتر است ابتدا با دستمالی تمیز و لطیف آرام برگ‌ها را پاک کرده و سپس با استفاده از سم کلروپیفوس یا کنفیدور سه مرتبه به فاصله سه روز یکبار روی گیاه اسپره کنید.

شته‌ها (Aphids)

شته ها به رنگ‌های زیادی از جمله سبز و سیاه و کرم روشن و… دیده می شوند. علائم این آفت به شکل پیچ خوردگی، تغییر رنگ و کوچک شدن برگ‌ها می‌باشد. این آفت نیز به تمامی قسمت‌های گیاه از جمله برگ‌ و ساقه‌ها می‌چسبد و شیره آوندی گیاه تغذیه می‌کند.

شپشک ریشه (Root mealybug)

گیاهان آلوده ممکن است حالت پژمردگی و مرگ را نشان دهند. این آفت به رنگ سفید و به اندازه دانه‌های برنج بوده که در قسمت‌های پایین ساقه و حتی ریشه‌های گیاه آلوده قابل مشاهده است.

برای از بین بردن شپشک‌های ریشه، گیاه را از گلدان خارج کنید و خاک گلدان را بیرون بریزید، ریشه‌های گیاه را داخل محلول ایکون به مدت ده دقیقه قرار دهید و بعد از خارج کردن از محلول سم داخل خاک استریل جدید قرار دهید و دویاره گیاه را  ابیاری کنید.

شپشک ساقه و برگ (Mealybug (leaf and stem))

این حشرات، ظاهری پنبه یا موم مانند داشته که در سطح برگ‌ها و ساقه‌ها یا در محور برگ‌های گیاهان آلوده سکنی گزیده و از جمله آفات رایج در گیاهان آپارتمانی می‌باشند که باعث از بین رفتن تعداد زیادی از گیاهان از جمله حسن یوسف، کروتون، کراسولا خرفه، آگلونما و کاکتوس‌ها می شود.

بهترین راه مبارزه با این آفت جان سخت و ویرانگر، قرنطینه کردن گیاه آلوده از گیاهان سالم می باشد و با استفاده از سمهای سیستمیک کنفیدور و… تمامی برگ‌ها و ساقه‌های گیاه را اسپری کنید.

بدلیل سرعت تکثیر این آفت، هرچه سریعتر مبارزه با آن را آغاز کنید تا دچار خسارت کمتری از شپشک آرد آلود داشته باشید.

مگس سفید (Whiteflies)

این حشرات بالدار کوچک و لاروهای آن‌ها در سطح پشتی برگ‌های آلوده قابل رویت هستند. بهترین روش مبارزه با مگسهای سفید، استفاده از چسب زرد حشرات و شستن گیاه با آب می باشد.

دم‌فنری (Springtails)

این آفت طولی در حدود ۵/۱ اینچ داشته و در خاک گلدانی گیاهان آلوده یافت می‌شود. این آفت محیط‌های مرطوب را ترجیح داده و سرعت تخریب آن بالا است.

برای کنترل این آفت بایستی دفعات آبیاری را کاهش داده و از زهکشی مناسب گلدان خود اطمینان حاصل فرمایید. برای استفاده از زهکش مناسب می توانید از لیکاپون(پوکه های معدنی) در ته گلدان‌ها استفاده کنید. برای از بین رفتن دم فنری یا استفاده از سم ایکون یا کارباریل به نسبت ۵ در هزار از این محلول را درست کرده و به صورت آبیاری به فاصله دو نوبت خاک گلدان را آبیاری کنید.

مگس سیاه یا پشه سیاه (Fungus gnats)

نهال‌های مرده و ریشه‌‌های ناسالم ممکن است عامل انتشار این آفت باشند. در این گونه آفت، معمولاً حشرات بالغ بی‌ضرر بوده اما لاروهای سیاه آن‌ها که در خاک قرار دارند برای گیاه آسیبی جدی به حساب می‌آیند.معمولا عامل اصلی از بین رفتن خزانه های کاکتوس و از بین رفتن ریشه ها می باشند.

تریپس (Thrips)

این حشرات کوچک با تراش دادن سطح بخش‌هایی از گیاه و ایجاد زخم در بافت گیاهی، از شیره گیاهی تغذیه می‌کنند. گل‌ها یا برگ‌های گیاه در اثر وجود این آفت ممکن است به صورت رگه‌های نقره‌ای درآیند. برگ‌های شدیدا آلوده به این آفت، قهوه‌ای یا نقره‌ای شده و تکه تکه می‌شوند. برای مبارزه و پیشگیری استفاده از کارتهای آبی و زرد چسبنده در کنار گیاهان توصیه می شود.

بیماری‌ها (Diseases)

پوسیدگی ریشه (Rots)

پوسیدگی ریشه‌ها اغلب نتیجه آبیاری بیش از حد گیاه یا عدم زهکشی مناسب گلدان یا بستر کشت می‌باشد. در این زمان می‌توان از بخش‌های ساقه اقدام به قلمه‌گیری و تولید گیاه جدید نمود.

کپک پودری (Powdery mildew)

در این نوع بیماری، سطح بالایی برگ‌ها، ساقه‌ها و گل‌ها را پوششی سفید رنگ فرامی‌گیرد که باعث از بین رفتن شاخه‌ها و افزایش حرکت هوا در اطراف گیاهان می‌شود.

کپک خاکستری (Grey mold)

در ابتدا یک پوشش سفید رنگ سطح بالایی برگ‌ها یا گل‌ها را فراگرفته که بعدا به رنگ خاکستری تیره درمی‌آید. این بیماری با باد و آب منتشر می‌شود و برای مقابله با آن بهتر است بوته‌های آلوده را ازبین برده و گردش هوای محیط اطراف گیاهان را کنترل کنیم.

ویروس‌ها (Viruses)

علائم عمده آلودگی گیاه به ویروس معمولا ظهور رنگ سبز یا لکه‌های نارنجی بر روی گیاه می‌باشد. از آنجایی که ویروس‌ها در داخل گیاه نفوذ کرده، بر همین اساس معمولا هیچ درمانی برای آن وجود نداشته و باید گیاهان آلوده را از بین برد چرا که می‌تواند به سایر گیاهان نیز سرایت کند.

شته ها مهمترین عامل انتقال دهنده ویروسها می باشند.

کمبود مواد غذایی (Nutrient Deficiencies)

کمبود آهن (Iron-deficiency)

علائم شایع کمبود آهن، زردشدن برگ‌های جدید است؛ به طوری که رگه‌های برگ، سبز باقی بماند. کمبود آهن در برگ‌های جدید شایع‌تر است اما به مرور کل گیاه را فرا می‌گیرد. کمبود آهن بیشتر در گیاهانی مثل آزالیا که نیاز به خاک اسیدی دارند، رایج است.

کمبود نیتروژن (Nitrogen deficiency)

قدیمی‌ترین برگ‌ها شروع به زردشدن از حاشیه نموده که به مرور این زردی به داخل برگ پیشرفت می‌کند و منجر به زخم شدن برگ و کاهش رشد می‌شود. در این زمان تنها برگ‌های تازه تشکیل شده سبز بوده و باقی شاخساره رنگ زرد به خود گرفته است. استفاده از یک کود نیتروژن می‌تواند باعث بهبود سبزینگی و کاهش رنگ‌پریدگی گیاه شود.

شرایط محیطی (Environmental Conditions)

خشکی بیش از حد (Too dry)

از بین رفتن گیاهان در اثر خشکی، امری رایج بوده که از نشانه‌های آن ریزش برگ‌ها، خم شدن و کم رنگ شدن ظاهری شاخساره می‌باشد. گاهی اوقات با انجام آبیاری مجدد گیاه به طور نسبی سلامتی خود را به دست می‌آورد البته به شرطی که مدت زمان خشکی خیلی طولانی نبوده باشد.

آبیاری بیش از اندازه (Overwatering)

زمانی که آب فراتر از حد نیاز گیاه باشد، ممکن است ریشه‌های گیاه پوسیده و گیاه ظاهری زرد رنگ به خود بگیرد در این زمان رنگ ریشه‌ها نیز قهوه‌ای شده و نرم می‌شوند. تحت این شرایط بوی بدی از انتهای گلدان به مشام می‌رسد. بهتر است در انجام آبیاری زیاده روی نکرده و از زهکشی مناسب گلدان و یا بستر خود اطلاع حاصل فرمایید.

آفتاب‌سوختگی (Sunburn)

زمانیکه گیاه به طور مستقیم در معرض نور خورشید قرار داده می‌شوند، برگ‌ها به رنگ قهوه‌ای یا قهوه‌ای مایل به زرد می‌آید.

برای رفع این مشکل ابتدا گیاه را از معرض نور مستقیم دور کرده و بافت‌های بیمار را جدا نمایید. برای جلوگیری از آفتاب سوختگی، نور گیاه را به مرور زمان زیاد کنید؛ برای مثال گلدان های کاکتوس که در زمستان در محیط مسقف نگهداری کرده اید از اوایل فروردین در معرض نور خورشید قرار دهید تا با افزایش دما به مرور زمان کاکتوس شما نیز مقاوم شود.

اوج آفتاب سوختگی در تیرماه و مرداد ماه که نور خورشید مستقیم می تابد اتفاق می افتد. راهکار مناسب استفاده از شیدهای سبز رنگ برای جلوگیری از تابش شدید نور خورشید روی گیاهان می باشد.

نمکی شدن (Salt build-up)

همانطور که گیاهان آب و مواد غذایی را جذب می‌کنند، نمک‌ها و مواد شیمیایی دیگر را نیز ممکن است دفع کنند.

در سطوح بالای این مشکل، نوک یا لبه برگ‌ها به رنگ زرد یا قهوه‌ای درآمده و در نهایت دچار مرگ‌ می‌شود. برای کاهش ساخت نمک توسط گیاه، بایستی گلدان را به طور منظم در یک سینک قرار داده و ۴-۳ بار به گلدان آب داده تا نمک آن شستشو یابد. یکی از مزیتهای گلدان سفالی جذب نمک‌ها نیز می باشد.

ریزش برگ‌و گل‌ها (Leaf and flower drop)

هر گونه استرس از قبیل کمبود آب، آبیاری بیش از حد، تغییر دما، کاهش نور و یا جابجایی گیاه می‌تواند منجر به ریزش برگ‌ و گل‌های آن شود. این یک واکنش ابتدایی و بسیار رایج است.

افتادن برگ اغلب در زمانی رخ می‌دهد که گیاهان را پس از گذران دوران تابستان در بیرون، به محیط داخل منزل می‌آوریم. کاهش نور، کاهش رطوبت و هوای گرم محیط داخل منزل می‌تواند منجر به ریز و کاهش برگ و گل‌ها شود.

در گیاه بنجامین که گیاهی نسبتا حساس می باشد ریزش برگها کاملا مشهود می باشد.

نور کم (Too little light)

گیاهانی که به اندازه کافی نور دریافت نمی‌کنند، اغلب دارای شاخ و برگ به رنگ سبز روشن بوده و کشش و یا خم شدن نسبت به منبع نور را از خود نشان می‌دهند. برخی از گیاهان در این شرایط برگ‌های قدیمی‌تر خود را از دست می‌دهند.

گیاهانی که در فصل تابستان در خارج از آپارتمان رشد می‌کنند و برای زمستان به داخل منزل آورده می‌شوند معمولا میزان نور کمتری را دریافت کرده و به همین دلیل ریزش برگ‌ها در آن‌ها فاحش است.

نور کم در ساکولنت‌ها که سرعت رشد سریعی نسبت به کاکتوسها دارند کاملا مشهود می باشد که به اصطلاح به گیاهانی که از نور کافی برخوردار نبوده اند گیاهان سایه رشد شده می گویند.

آماس (Oedema)

آماس یا ورم نوعی اختلال فیزیولوژیکی بوده که وقتی ریشه‌ها آب را سریع‌تر از میزان مصرف آن در گیاه و یا میزان رشد گیاه، جذب می‌کنند، گیاه دچار آماس می‌شود. در این زمان فشار آب در سلول‌های داخلی برگ بالا رفته و منجر به انفجار سلولی می‌شود و سلول‌های مرده به صورت تاول در سطح بافت برگ نمایان می‌شوند که عارضه اغلب در قسمت‌های پشتی برگ قابل مشاهده است.

سرمازدگی (Chilling injury)

قرار گرفتن در معرض دمای کم می‌تواند باعث خسارت به گیاه شود. ریزش برگ‌ها، پلاسیده شدن و یا تغییر رنگ برگ‌ها یا ایجاد لکه‌هایی در برگ می‌تواند از نشانه‌های سرمازدگی باشد. در شرایط که آسیب سرما شدید نباشد، گیاه ممکن است زنده بماند.

خاک مرطوب و درجه حرارت پایین منجر به پوسیدگی ریشه نیز می‌شود. در هوای سرد زمستان تا جای ممکن از آبیاری غیر ضروری پرهیز کنید. یا گیاهان داخل اپارتمان رو با استفاده از اب هم دمای خانه ابیاری کنید.