بذر پونه

بذر پونه را می‌توان از جمله شناخته شده‌ترین انواع بذر سبزیجات دانست. بوی معطر پونه به قدری مشام انگیز است که تا ساعت‌ها پس از بوییدن آن، عطر آن از مشام انسان خارج نمی‌شود. البته این تنها سود و فایده این بذر نیست. پونه یکی از پراستفاده‌ترین انواع سبزی در آشپزی و طعم دارد کردن نوشیدنی‌ها و غذاهای مختلف است. رگ و ریشه این سبزی به خانواده نعناع برمی‌گردد. شهرت اصلی این خانواده برای طعم دار کردن غذا و نوشیدنی‌ها است؛ اما مصارف دارویی آنها را نیز نمی‌توان کتمان نمود. در صنایع مختلفی مانند آشپزی، شیرینی پزی، طب سنتی، داروسازی، آرایشی و بهداشتی و حتی عطرسازی از عصاره پونه و سایر اعضای خانواده نعناع استفاده می‌شود.

پونه طعم بسیار تندی دارد. در زبان لاتین بذر پونه به Pennyroyal معروف بوده و در زبان محلی برخی نقاط ایران به آن یارپیز نیز گفته می‌شود. هر چند این سبزی در بسیاری از نقاط ایران و جهان مانند مازندران و گیلان به صورت خودرو می‌روید، اما امکان کاشت و پرورش بذر این گیاه به صورت مستقیم و غیرمستقیم نیز وجود دارد و علاقه‌مندان می‌توانند به راحتی آن را در خانه کشت کنند. در تابستان‌های گیلان و مازندران اگر به لب نهرها و جوی‌های روان سر بزنید، ساقه راست شده و گل‌های بنفش یا صورتی بذر پونه را مشاهده خواهید کرد. کشت این بذر به صورت چند ساله انجام شده و بومی اروپا، آفریقا و خاورمیانه محسوب می‌شود.

خواص دارویی و خطرات مصرفی

بذر پونه یکی از پراستفاده‌ترین انواع بذر سبزیجات برای استفاده در مصارف دارویی و درمانی است. از آن برای درمان ناراحتی‌های معده، درمان سرماخوردگی و آنفولانزا، تقویت اعصاب و درمان تشنج، تسکین دردهای ناشی از تنگی نفس، تقویت قلب، منظم کردن عادات ماهانه در زنان، درمان کردم کدو، تسکین دهنده درد مفاصل بیماران نقرسی، درمان چین و چروک پوست، درمان بلغم و بسیاری دیگر از درمان‌ها استفاده می‌شود. این سبزی حاوی مقادیر زیادی ویتامین A، B و C و کلسیم است. از چنین مواردی در این سبزی برای تقویت سیستم ایمنی بدن و تقویت لثه‌ها نیز استفاده می‌گردد.

البته از مصرف پونه در زمان بارداری و شیردهی باید اجتناب نمود. پولگون نام ماده سمی است که در پونه موجود بوده و استفاده بی‌رویه از آن می‌تواند خطراتی برای سلامتی افراد به دنبال داشته باشد.

مراحل کاشت بذر پونه

کاشت بذر این سبزی به دو روش انجام می‌پذیرد. روش اول روش مستقیم است که در فصل بهار در اردیبهشت ماه و خرداد ماه صورت می‌پذیرد. در این روش کاشت بذر در خاک باغچه صورت پذیرفته و کشت آن مراحل خاص خود را دارد. در روش غیرمستقیم اما برای کاشت از ظروف مخصوص کاشت بذر کمک گرفته می‌شود و در زمستان صورت می‌پذیرد. کاشت پونه نیاز به تمهیدات خیلی ویژه‌ای نداشته و هر کسی می‌تواند با طی کردن مراحلی که در ادامه آنها را بازگو خواهیم کرد، کشت این بذر را انجام دهد.

کاشت بذر پونه به روش مستقیم

• بسترسازی برای کاشت

در قدم اول باید بستر مناسب برای کاشت بذر را آماده کنید. رشد پونه تحت تأثیر تابش نور مستقیم خورشید است و از این رو باید قسمتی از باغچه را برای کشت انتخاب کنید که حدود 6 ساعت نور مستقیم خورشید را در طول روز در دسترس داشته باشد. قدم بعدی آماده سازی خاک است. برای این کار ابتدا خاک باغچه را به خوبی شخم زده و برای غنی نمودن آن از خاک لومی شنی با ترکیبات هوموسی استفاده نمایید.

• کاشت بذر

حالا باید بذرها را در خاک آماده شده بکارید. برای این کار تپه‌هایی به فواصل 50 تا 60 سانتی‌متری ایجاد کرده و بذرها را در این ردیف‌ها در فواصل 20 تا 30 سانتی‌متری از هم و در عمق 0.5 سانتی‌متری خاک بکارید. در نهایت می‌توانید از کمی کود دامی پوسیده برای تقویت خاک استفاده نموده و یک لایه نازک از آن را روی بذرها بپاشید.

• آبیاری

قبل از جوانه زنی بذر پونه می‌بایست با استفاده از آب‌پاش بذرها را آبیاری نمایید تا در حین آبیاری جابجا نشده و صدمه‌ای نبینند. آبیاری خود گیاه پونه نیز باید به صورت منظم و در فواصل کوتاه صورت پذیرد.

• برداشت

رسیدن اندازه گیاه به ارتفاع 15 سانتی‌متری زمان برداشت آن را مشخص می‌نماید.

روش کاشت غیرمستقیم بذر پونه

برای کاشت این بذر در روش غیرمستقیم نیاز به استفاده از ظروف مخصوص کاشت بذر خواهید داشت. بعد از تهیه کردن، کف آنها را کمی سوراخ کرده و یک لایه نازک سنگ ریزه در کف گلدان‌ها بریزید. این عملیات شرایط زهکشی را در آنها فراهم می‌آورد. بعد از آن نوبت به پر کردن خاک و کاشت بذرها می‌رسد که می‌توانید مانند روش مستقیم مراحل را طی کنید. جهت حفظ رطوبت خاک قبل از جوانه زنی بذرها هم می‌توانید از یک پلاستیک شفاف سوراخ دار روی گلدان‌ها استفاده نمایید. در نهایت هم می‌توانید بذرها را داخل همین گلدان به ثمر برسانید و یا آنها را در زمان موعود به خاک باغچه انتقال دهید.

نیازهای اولیه برای کاشت بذر پونه